เรื่องเด่น สุจริต ๓ พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต)

สุจริต ๓

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต)*
วัดญาณเวศกวัน จ.นครปฐม

• สุจริต ตามหลักคำสอนในพุทธศาสนาคือ
การประพฤติดี ประพฤติชอบ ๓ ประการ ได้แก่

๑. ก า ย สุ จ ริ ต ๓

คือ ความสุจริตทางกาย ทำสิ่งที่ดีงามถูกต้องทางกาย ๓ อย่าง
เรียกว่า กายสุจริต ๓ ได้แก่

o ๑.๑ ละเว้นจากการทำลายชีวิต (รักษาศีล ๕ ข้อที่ ๑)

o ๑.๒ ละเว้นจากการลักทรัพย์ แย่งชิงลักขโมย
เอารัดเอาเปรียบ เบียดเบียนทรัพย์สิ่งของ ของผู้อื่นมาเป็นของตน
(รักษาศีล ๕ ข้อที่ ๒)

o ๑.๓ ละเว้น การประพฤติผิดล่วงละเมิดในของรักของหวงแหนของผู้อื่น
ไม่ข่มเหงจิตใจ ข่มขืนกระทำชำเรา
หรือทำลายลบหลู่เกียรติและวงศ์ตระกูลของกัน
(รักษาศีล ๕ ข้อที่ ๓)

๒.ว า จ า สุ จ ริ ต ๔

คือ ความสุจริตทางวาจา พูดสิ่งที่ดีงามถูกต้อง
ประพฤติชอบด้วย วาจาหรือการพูด ๔ ประการ ได้แก่

o ๒.๑ ละเว้นการพูดเท็จ โกหกหลอกลวง หรือพูดให้ผิดจากความเป็นจริง

o ๒.๒ ละเว้นจากการพูดส่อเสียด ยุยง สร้างความแตกแยก
พูดแต่คำที่สมานและส่งเสริมความสามัคคี

o ๒.๓ ละเว้นจากการพูดคำหยาบคาย สกปรกเสียหาย
พูดแต่คำสุภาพนุ่มนวลควรฟัง

o ๒.๔ ละเว้นการพูดเหลวไหลเพ้อเจ้อ ไร้สาระ เลื่อนลอย
ไม่มีเหตุผล พูดแต่คำจริง เป็นประโยชน์ มีเหตุผล ถูกกาละเทศะ

๓. ม โ น สุ จ ริ ต ๓

คือ ความสุจริตทางใจ คิดสิ่งที่ดีงามถูกต้อง
ประพฤติชอบด้วยใจ ๓ ประการ ได้แก่

o ๓.๑ ไม่ละโมบ ไม่เพ่งเล็ง คิดหาทางเอาแต่จะได้

o ๓.๒ ไม่คิดร้ายมุ่งเบียดเบียน หรือเพ่งมองในแง่ที่จะทำลาย

o ๓.๓ มีความเห็นถูกต้องเป็นสัมมาทิฏฐิ เข้าใจในหลักกรรมว่า
ทำดีมีผลดี ทำชั่วมีผลชั่ว รู้เท่าทันความจริงที่เป็นธรรมดาของโลกและชีวิต
มองเห็นความเป็นไปตามเหตุปัจจัย

ธรรมว่าด้วยสุจริตทางกาย ๓ ทางวาจา ๔ และ ทางใจ ๓
รวมเป็น ๑๐ ข้อ เรียกรวมกันว่า “กุศลกรรมบถ” (ทางทำกรรมดี) บ้าง
“ธรรมจริยา” บ้าง “อารยธรรม” บ้าง

การรักษากาย วาจา ใจ หรือการปฏิบัติตามหลักความประพฤติทั้ง ๑๐ ข้อ
ดังกล่าวมานับเป็นธรรมจริยาและเป็นอารยธรรมที่ครบถ้วนสมบูรณ์
ทำคนให้เจริญขึ้นพร้อมทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ

แต่ผู้ใดไม่มั่นคงในอารยธรรม
ผู้นั้นพึงควบคุมตนให้ได้ในทางกาย และวาจาก่อนเป็นอย่างน้อย
ด้วยการประพฤติตามหลัก ศีล ๕ ที่เป็นส่วนเบื้องต้นของธรรมจริยาทั้ง ๑๐
ก็ยังได้ชื่อว่าเป็นคนมีศีลธรรม

ซึ่งศีล ๕ มีรายละเอียดตามที่กล่าวมาแล้ว
ในเรื่องของการพัฒนาตนให้มีระเบียบวินัย

หมายเหตุ : ธรรมบรรยายนี้ ท่านเจ้าพระคุณพระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต)
ได้นิพนธ์ไว้เมื่อครั้งที่ยังดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตฺโต)

(ที่มา : “ธรรมนูญชีวิต” โดย พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตฺโต),
พิมพ์เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๐. หน้า ๑๖-๑๘)

http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=7&t=35368